Waarover kunnen schoolbrede afspraken gemaakt worden?

Elk kind en elke ouder telt. Een beleid ontwikkelen met aandacht voor kinderen uit gescheiden gezinnen is een essentieel onderdeel van een gezinsclusief beleid. Ontwikkel samen met het team een intentieverklaring over hoe je op school wil omgaan met dit thema. Er zijn natuurlijk tal van legitieme thema's om in het onderwijs op in te zetten en die om aandacht vechten binnen het onderwijs en de verschillende schoolteams. Maar scheiding komt de school binnen, het heeft een effect op kinderen en het maakt het werk van leerkrachten gecompliceerder. Een gedragen visie en afsprakenkader maakt het voor leerkrachten gemakkelijker en comfortabeler zich te bewegen in dit thema.

Om directie en leerkrachten te ondersteunen ontwikkelde FAMSOL 2.0 een spel waarmee je op speelse wijze kan reflecteren over opvattingen, noden en praktijken rond scheiding op school. Het spel 'De scheidingsvriendelijke school' kan je hier op de scheidingskoffer gratis downloaden. Het bestaat uit een spelbord, spelhandleiding en opdrachtkaarten. Elke opdrachtkaart leidt via een QR-code naar fiches op de scheidingskoffer met bijhorende informatie. Op die manier kunnen scholen dit spel zelfstandig spelen. Dit instrument helpt om samen te bepalen waar het nuttig zou zijn om gedragen afspraken over te ontwikkelen. Vergeet niet om ook ouders en kinderen te betrekken in dit proces.

Er is geen absolute weg. Onderstaande tips zijn enkel bedoeld ter ondersteuning. Een gedragen beleid is belangrijk zodat ouders weten wat van hen verwacht wordt, ze op eenzelfde manier te woord gestaan worden en een leerkracht weet hoe hij kan handelen.

1. Waarom vinden jullie dat een scheidingsvriendelijk beleid nodig is? 

 Lees meer over het belang van scheiding en school op onderstaande fiches en ontwikkel samen een visie.

• Hoe ervaart een kind de scheiding?

• Hoe kan een scheiding de ontwikkeling van kinderen beïnvloeden?

• Hoe kan een scheiding het schoolse functioneren van kinderen beïnvloeden?

2. Wat zijn de wettelijke kaders rond ouderschap en scheiding: ouderlijk gezag en informatieplicht?

Uit een gesprek met een medewerker van de pedagogische begeleidingsdienst Katholiek Onderwijs weten we dat de juridische vragen van scholen vooral over de volgende thema's gaan: welke informatie mag/moet gedeeld worden met ouders, wat doe je als niet beide ouders akkoord gaan met een inschrijving, wie mag toestemming geven voor de schoolreis … Veel van deze juridische vragen komen naar boven wanneer er door de echtscheiding conflict is ontstaan tussen twee ouders. In dat geval heeft een school het wettelijk kader nodig om neutraal te blijven in het conflict en correct te handelen.

Via TeacherTapp vroegen we aan leerkrachten of ze goed weten welke info ze wel of niet mogen doorgeven aan gescheiden ouders. 

Drie op de vier leerkrachten in het kleuteronderwijs (72%) en lager onderwijs (66%) geeft aan dit goed te weten. Het blijft toch nog steeds een aanzienlijke groep van één op de vier leerkrachten in het kleuter- en lager onderwijs die aangeeft dit niet goed te weten. In het secundair onderwijs zien we dat de helft (51%) eigenlijk niet goed weet welke info je wel of niet mag doorgeven.

We stelden ook aan de directie de vraag of ze voldoende informatie hebben over de informatieplicht van een school tegenover gescheiden ouders. 

Hier zien we dat de helft van de directie aangeeft het gevoel te hebben hier onvoldoende over geïnformeerd te zijn. Lees hier meer over deze wettelijke kaders en zorg dat deze informatie voor iedereen gemakkelijk toegankelijk is. Neem dit juridische kader rond ouderlijk gezag en informatieplicht ook op in het schoolreglement.

 3. Wat verwacht een school van ouders bij scheiding?

Om het kind op school zo goed mogelijk te begeleiden is het belangrijk dat de school goed op de hoogte is van de veranderingen waarmee het kind te maken krijgt, zoals een nieuwe woonst, een nieuwe verblijfsregeling ... Het is dus wenselijk dat ouders de leerkracht in een zo vroeg mogelijk stadium informeren over een scheidingssituatie of verandering in gezags- en verblijfsregelingen. Op deze manier kan de leerkracht het welbevinden en het leer- en ontwikkelingsproces van de leerling ondersteunen. Ga samen op zoek naar een manier om deze informatie te verzamelen en bij te houden.

TIP: Vraag elke ouder apart om een vragenlijst in te vullen waarin naast de standaardcontactinformatie ook gepeild wordt naar verblijfs- en omgangsregels, wisseldagen ... Inventariseer ook mogelijks hoe ouders oudercontacten wensen te organiseren en of het wenselijk is dat plusouders daarbij aanwezig zijn. Expliciteer de verwachting dat ouders bij wijzigingen onmiddellijk de school hiervan op de hoogte brengen.

TIP: Voor veel kinderen is tijdens een scheiding de school een veilige plek die stabiliteit biedt in een onrustige periode. De school verwacht van ouders hun onderliggende relationele moeilijkheden niet op school of via de school te beslechten. Op die manier kan de school een plek zijn en blijven waar het kind zich gehoord en gezien voelt. Lees meer over omgaan met strijdende ouders op de fiche: 'Hoe ga ik om met strijdende ouders? en op de fiche: 'Ik wil niet betrokken raken in de ruzie tussen beide ex-partners: hoe blijf ik zelf onpartijdig?'

TIP: Informeer ouders dat mails enkel zullen beantwoord worden als beide ouders in cc staan. 

4. Wat kunnen ouders verwachten van een school bij scheiding? ​

Alle ouders hebben recht op informatie over de schoolprestaties en de ontwikkeling van hun kind. Aan beide ouders met gezag wordt in elk geval de volgende informatie verstrekt: schoolgids, rapport, nieuwsbrieven, folders en uitnodigingen voor oudercontacten. Wanneer deze meegegeven worden met het kind, mag de school ervanuit gaan dat deze info gedeeld wordt met de andere ouder.

TIP: Hoe meer deze informatiedoorstoom kan gedigitaliseerd worden, hoe gemakkelijker het wordt om beide ouders rechtstreeks en gelijk te informeren.

De ouders mogen verwachten dat de school en in concreto de leerkracht het welzijn en de ontwikkeling van het kind monitort en de ouders informeert en signaleert bij bezorgdheden. De ouders mogen ook verwachten dat de school een neutrale positie inneemt ten aanzien van problematieken die met de scheiding van ouders te maken hebben. De school blijft beide ouders op eenzelfde manier en hoedanigheid betrekken op het schoolgebeuren. 

5. Welke rol heeft een leerkracht en over welke competenties dient die te beschikken?

Een leerkracht biedt een luisterend oor aan de leerling, maar geeft ook aan wat die wel of niet kan betekenen voor het kind. Ga met je team in gesprek over wat jullie wel en niet kunnen betekenen voor kinderen in scheiding.

Hoe gaan jullie als school ervoor zorgen dat expertise rond scheiding aanwezig is?

• Stellen jullie een scheidingsexpert aan op school?

• Zorgen jullie voor een vormingsbeleid waar het thema scheiding aan bod komt?

• Zorgen jullie voor een informatiefiche met concrete tips voor leraren in de omgang met kinderen van gescheiden ouders.

TIP: Lees verder over jouw rol als leerkracht op de fiche: 'Hoe houd ik in mijn klaswerking rekening met kinderen van gescheiden ouders?'

TIP: Wil je graag een kort gesprekje voeren met een kind over de scheiding en ben je op zoek naar enkele handvaten? Lees dan meer over spreken met kinderen over scheiding op deze fiche. Deze fiche is geschreven voor ouders, maar bevat ook voor leerkrachten inspiratie om een kort gesprekje te voeren met kinderen over hun beleving van de scheiding.

TIP: ok op de website van Psychogoed vind je tips terug over het voeren van een gesprek met kinderen over scheiding: https://psychogoed.nl/leerling-met-gescheiden-ouders-op-school-tips-voor-leerkracht-school/#leerling-praten

6. Welke vorm van ondersteuning en hulpverlening is er in onze buurt voor kinderen en gescheiden gezinnen?

Maak samen met jouw team een overzicht van online en fysieke ondersteuningsmogelijkheden in jullie buurt voor kinderen, gezinnen en scheiding. Maak hierbij gebruik van De sociale kaart. Meer informatie hierover vind je terug op de fiche: 'Het maak ik het ondersteuningsaanbod voor kinderen kenbaar aan kinderen en ouders?'  

Webtip