Het maak ik het ondersteuningsaanbod voor kinderen kenbaar aan kinderen en ouders?

​Een leerkracht kan heel wat betekenen voor kinderen en ouders die in een gescheiden gezin leven. Het zit hem vaak in kleine dingen: een luisterend oor bieden, begrip tonen, eens vragen hoe het gaat. Soms kan je als leerkracht echter grotere hulpvragen krijgen. In dat geval is het belangrijk je rol als leerkracht af te bakenen en te weten wanneer en naar waar je kinderen en hun ouders kan doorverwijzen.

Wanneer doorverwijzen? 

Niet elk kind heeft de behoefte om met iemand op school te praten over de gezinssituatie thuis. Het is zoeken naar een subtiel evenwicht tussen oog hebben voor het welbevinden van het kind en de nood aan een gesprek vanuit het kind zelf laten komen. Je kan vragen of het kind iets wil bespreken, maar de regie over hoe vaak, of en wat besproken wordt bij het kind laten. ​

Het is een valkuil om als leerkracht bij het omgaan met leerlingen met een kwetsbaarheid in extremen te vervallen. Enerzijds kan het niet meer durven of willen luisteren naar de leerling (het verhaal afblokken) als pijnlijk ervaren worden waardoor je de kans verliest om te signaleren en door te verwijzen naar gepaste hulp. Anderzijds kan het te goed te willen doen ertoe leiden dat je je zodanig gaat engageren en jezelf gaat overbevragen dat de leerling soms afhankelijk wordt van jouw steun. Wanneer er op dat moment (gezonde) grenzen getrokken worden en doorverwezen wordt voor hulp kan dit ook als een pijnlijke afwijzing ervaren worden. Wacht dus ook niet te lang met informeren over ondersteuningsmogelijkheden en doorverwijzen. Op deze Scheidingskoffer of Villa Pinedo​ kan je altijd meer informatie terugvinden over scheiding. Laat evenwel voldoende ruimte en keuze aan de leerling en ouder. Jij schets enkel mogelijkheden.

Hoe doorverwijzen? 

 De vijf regels voor een warme doorverwijzing (met dank aan STUVO Arteveldehogeschool Gent):

1. Erken 

Laat een leerling rustig vertellen en geef ruimte aan de gevoelens. Reageer empathisch op het verhaal. Je hoeft dit niet inhoudelijk te doen. Je kan aangeven wat je ziet, wat je hoort en dat het je raakt als mens (ik zie jou/ik hoor jou). Toon dankbaarheid voor het feit dat de leerling diens verhaal met jou durft te delen en de moed heeft om uit te reiken. Signaleer de signalen die je opmerkt: 'Ik heb de indruk dat je het hier moeilijk mee hebt. Ik heb de indruk dat je nood hebt om hierover te praten. Kan dat kloppen?'

2. Begrens 

Geef in het gesprek aan wat jouw rol is: 'Als leerkracht is het mijn taak om ..., wat ik dus niet kan is ..., wat ik wel kan is …'. Door dit heel duidelijk in te vullen, maak je jezelf en de relatie betrouwbaar. Hoe je dit invult, is voor iedereen anders. Het is als leerkracht misschien wel haalbaar om af en toe eens te luisteren, maar niet om niet-schoolgerelateerde problemen en moeilijkheden aan te pakken. Bevraag gerust ook of er mensen zijn in de omgeving van de leerling met wie hij/zij hierover kan praten. Het kan gaan over volwassenen zoals grootouders, tantes, nonkels of vrienden. Breng dit even in kaart voor de leerling. 

3. Normaliseer 

Geef aan dat veel kinderen tijdens en na een scheiding nood hebben aan een luisterend oor. Vertel een positief verhaal over doorverwijzing of praten over je gevoelens bij scheiding. Op de website van Villa Pinedo vind je getuigenissen van jongeren om deze positieve boodschap vorm te geven.

4. Verwijs concreet en zorgzaam door 

in eerste instantie kan je kinderen in contact brengen met allerlei mogelijkheden waar ze online hulp kunnen vinden. Kinderen en jongeren maken graag gebruik van dit online aanbod. Ook op de scheidingskoffer zelf kunnen ze heel wat informatie vinden. Best neem je dan samen met hen een kijkje zodat je gericht wat uitleg kan geven en ze kunnen zien wat ze er kunnen vinden. Het verlaagt voor hen de stap om er ook daadwerkelijk gebruik van te maken.

Net zo kan je ouders informeren over het bestaande toegankelijke aanbod, zowel online als fysiek. Soms wil je kinderen doorverwijzen naar betalende hulp. Dan is het altijd handig dat je ouders kan infomeren over de mogelijkheden tot terugbetaling van deze psychologische hulp voor kinderen. Dit verschilt per ziekenfonds. Alle info over terugbetalingsvoorwaarden en bedragen per ziekenfonds kan je hier terugvinden. Let wel op, niet elke psycholoog, orthopedagoog of psychotherapeut komt in aanmerking voor deze terugbetaling. Lees dus zeker goed de voorwaarden.

5. Maak tijd voor een terugkoppeling 

Vergeet niet om nadien even bij de leerling te polsen wat ze met de informatie gedaan hebben, of ze contact hebben gelegd met iemand van de familie of vriendenkring en of ze steun en antwoorden op hun vragen vinden. Blijf als leerkracht de vinger aan de pols houden.

Ken je deze organisaties al? 

• Awel biedt een luisterend oor voor kinderen en jongeren via chat, telefoon, mail, fora en email. Elk gesprek is anoniem en gratis.
• In een JAC (Jongeren Advies Centrum) kunnen jongeren terecht met alle vragen of problemen. Een hulpverlener zal de vraag verder verkennen met de jongere en samen zoeken naar het gepaste antwoord. Het kind/de jongere kan er langsgaan, mailen of chatten.
• Praten over ervaringen en gevoelens gaat vaak gemakkelijker met iemand die hetzelfde meemaakt. Zo vinden sommige kinderen een luisterend oor bij een vriend of vriendin met gescheiden ouders. Op de website van KANS kunnen kinderen en jongeren zich registreren voor een online buddy, dat is een jongere die in dezelfde situatie heeft gezeten, en waarmee het kind of de jongere kan chatten.
• Ook via de website van Villa Pinedo, een Nederlands initiatief, kunnen kinderen of jongeren zich registreren voor een online buddy. Ze kunnen er ook vragen stellen en ervaringen uitwisselen via een forum en vinden er ook getuigenissen van andere kinderen en jongeren via vlogs en blogs.
• Jongeren van 10 tot 20 jaar kunnen ook steeds gratis en anoniem terecht bij Tejo of in een OverKop huis.
• Wil je graag gericht doorverwijzen naar een psychotherapeut in de buurt, dan kan je gebruik maken van de sociale kaart of vindeentherapeut.

Webtips 

Op de website van Opgroeien vind je een overzicht van websites en mogelijkheden tot ondersteuning, bemiddeling en hulpverlening voor gezinnen.

Hoewel het in onze Vlaamse scholen vaak niet mogelijk is om op school in gesprek te gaan met andere leerlingen over de scheiding, kan de video van Bureau Jong wel ondersteunend zijn om het met kinderen en jongeren te hebben over de positieve gevolgen van spreken over scheiding.