Wat kan ik doen als ik mij zorgen maak over een kind in mijn klas?

Kinderen uiten vaak hun gevoelens via hun gedrag. Aan het gedrag kun je zien hoe het met hen gaat.

• Is de leerling die vroeger rustig was nu vaker boos?

• Heeft de leerling vaker conflicten met klasgenoten?

• Toont de leerling minder interesse in activiteiten waar hij/zij voordien wel van kon genieten?

• Reageert het kind op een manier die niet past bij de situatie: overdreven of net erg gelaten?

• Zijn de schoolresultaten plots lager dan voordien?

Dit kunnen signalen zijn dat het tijdelijk minder goed gaat met de leerling. Het zijn normale reacties op een overweldigende situatie. Maar soms maak je je echt zorgen over een leerling in je klas en wil je deze bezorgdheden graag delen met de ouders. Je weet uiteraard als de beste dat het delen van bezorgdheden over kinderen met ouders niet altijd eenvoudig is. Als het minder goed gaat met kinderen, raakt dat ouders in hun identiteit. In het geval van een scheiding wordt dit nog complexer. In deze gesprekken kan je gemakkelijk pijnlijke emoties zoals schuld en schaamte bij de ouders triggeren.

Elk ouderpaar start met de intentie om samen een veilig nest te vormen voor hun kinderen. Maar als het niet meer werkt als koppel, kan je niet anders dan je kind dit eerste veilige nest ontnemen. Dit is pijnlijk en lastig voor elk kind en als ouder wil je je kind daartegen beschermen. Zelfs als een ouder ervan overtuigd is een goede beslissing te hebben genomen en erin geslaagd is de scheiding goed te laten verlopen, zullen er bij hen toch vaak schuldgevoelens sluimeren.

Tips 

1. Wees een aanspreekpunt voor het kind 

Een scheiding doet iets met kinderen. Ze ervaren verschillende emoties en moeten omgaan met veel veranderingen. Dat is lastig. Soms gaan kinderen tijdelijk minder goed presteren, zijn ze stiller of vertonen ze net meer storend gedrag in de klas. Dat is heel normaal en op zich niet alarmerend. Als leerkracht kan jij net heel veel betekenen voor een kind in deze situatie. Lees hierover meer in de fiche: 'Wat kan ik als leerkracht betekenen voor een kind van gescheiden ouders?'

2. Bespreek je zorgen met de ouders 

Maar wat als de problemen aanhouden? Wat als je vreest dat de leerling niet kan overgaan naar het volgende jaar of als je ziet dat een kind zich blijft afzonderen of dat storend gedrag blijft toenemen? Bespreek dan je zorgen met de ouders op een oudercontact.

• Praat vooraf met een collega die ook ervaring heeft met het kind, zodat je tot een genuanceerder beeld komt en het gesprek kan stofferen met concrete situaties vanuit verschillende contexten.

• Probeer vanuit concrete observaties je bezorgdheden te bespreken met ouders en volg hierbij de aanbevelingen voor een slechtnieuwsgesprek. Overlaad de ouders niet met al jouw observaties, maar kies er één of twee om het gesprek mee te starten. Blijf dicht bij deze observaties en jouw bezorgdheid, zonder hierbij jouw eigen mening in te brengen. Dit creëert ruimte voor discussie en geeft je munitie voor de discussies en ruzies tussen de ouders. Jouw perspectief als leerkracht over de aanpak in de klas is uiteraard essentieel, maar het is belangrijk dat je tegelijkertijd afstand neemt van de aanpak in de thuiscontext van het kind.

• Wees sensitief voor emotionele signalen, maar vraag ook actief naar de beleving van de ouder. Weet dat onder heftige emotionele reacties mogelijk schuldgevoelens schuilen.

Lees meer over de organisatie van een gesprek met gescheiden ouders in de fiche: 'Hoe organiseer ik het oudercontact van gescheiden ouders'. Vermoed je dat ouderlijke conflicten het gesprek kunnen kapen, lees dan de fiche: 'Hoe ga ik om met strijdende ouders?'

3. Informeer ouders over de scheidingskoffer 

Ouders zijn vaak op zoek naar informatie over scheiding en hoe ze dit het best kunnen aanpakken voor hun kinderen. Het liefst lezen ze deze informatie gewoon zelf. Wil jij een warme opstap zijn voor ouders naar de scheidingskoffer? Informeer ouders dan over wat deze koffer voor hen kan betekenen. Ze kunnen er informatie vinden over juridische en financiële aspecten, evenals tips over opvoeding en kinderen. Ook biedt de koffer informatie over mogelijke hulpverlening voor zowel hun kinderen als zichzelf.

4. Ga met de zorgcoördinator in gesprek over het kind en schakel waar nodig het CLB in 

Het kan gebeuren dat de hulp niet zo snel beschikbaar is als jij zou willen. Misschien zie je ook niet meteen verandering in de context, laat staan bij het kind zelf. Een hulpverleningsproces vraagt tijd en soms zitten hulpverleners ook vast in het proces. Hoewel het moeilijk kan zijn om die last te blijven zien bij een kind, is het niet jouw taak om dit op te lossen of weg te nemen. Wel is het is jouw taak om aanspreekbaar te blijven voor het kind.  

5. Communiceer duidelijk over jouw rol en grens af 

Kinderen voelen onmiddellijk aan bij wie ze terechtkunnen en bij wie niet. Als luisteren en begrip tonen jouw talenten zijn, dan denk je waarschijnlijk ook thuis na over deze kinderen en de moeilijke contexten waarin ze soms leven. Soms kan dit leiden tot piekeren en voortdurende bezorgdheid. Wacht niet te lang met te verduidelijken wat je wel en niet kan betekenen voor een kind. Je kan een luisterend oor zijn, je kan samen met kinderen op zoek gaan naar oplossingen voor schoolgerelateerde moeilijkheden... Het is niet jouw taak om hulpverlening te bieden. Schakel het CLB in en/of informeer over mogelijke ondersteuningsmogelijkheden.

Wil je meer weten over het ondersteuningsaanbod voor kinderen en hoe daarover in gesprek te gaan, lees dan de fiche: 'Hoe maak ik het ondersteuningsaanbod voor kinderen kenbaar aan kinderen en ouders?' 

Webtips 

• In het artikel 'Ze willen niet meer samenzijn' op Kleutergewijs.be vind je een oplijsting van signalen dat het jonge kind het moeilijk heeft met de scheiding van dienst ouders en praktische tips voor de leerkracht.
• Lees meer over het scheiding en het gedrag van kinderen op de website van KIES. KIES staat letterlijk voor Kinderen In Een Scheiding. Het is de methodiek bij scheiding die kinderen centraal zet, in lijn werkt met het Kinderrechtenverdrag en effectief bewezen is. ​Reacties op de scheiding - gedrag van het kind (kiesvoorhetkind.nl)​

Bronnen en leestips 

• Pieter, S. (2019) Omgaan met scheiding op school. In gesprek met ouders Instondo B.V.