Van samenwonen naar apart: wat zijn de financiële gevolgen?

Scheiding heeft niet alleen een sterke emotionele impact op mensen, ook de financiële gevolgen kunnen zwaar doorwegen: scheidingskosten, om praktisch-organisatorische redenen minder inkomsten uit werk, hogere woonlasten, … zaken die je op voorhand niet altijd kan inschatten. Van sommige zaken zie je een onmiddellijke impact, van andere komt dit pas later aan het licht.

Voor de regelingsakte bij een EOT scheidingsovereenkomst is het wel nodig om een regeling uit te werken rond de verdeling van de inboedel, de woning, de kinderen.

Maar daarnaast zijn er nog heel wat financiële aspecten waar de nodige aandacht aan besteed moet worden. Met onderstaande lijst kan je alvast aan de slag. Het kan zijn dat de scheiding je emotioneel zwaar valt, en dan kan het moeilijk zijn om op zulke momenten de juiste inschattingen te maken over de financiële gevolgen op korte EN langere termijn. Neem zeker niet te snel beslissingen over deze zaken, als je je hierover onzeker voelt neem je best contact op met iemand die je hierbij objectieve raad kan geven: afhankelijk van jouw vraag en jouw situatie kan dat je boekhouder, je verzekeringsmakelaar, je bank zijn. Of je kan ook terecht bij het CAW, een erkende bemiddelaar, een advocaat of een notaris.

Tips

Bankrekening

Zodra duidelijk wordt dat jullie uit elkaar gaan is het nuttig dat elk afzonderlijk een bankrekening heeft waar ieder zijn loon op komt, maar daarnaast ook een gezamenlijke rekening waar jullie elk een afgesproken bedrag op storten om tijdelijk (tot er een definitieve regeling is) nog de gemeenschappelijke vaste kosten van te betalen. Dat kunnen kosten zijn ivm. het huis, maar ook bv. kosten voor uitgaven voor de kinderen.
Noteer ook de stand op de gezamenlijke rekening op de dag dat jullie uit elkaar gaan, en probeer duidelijke afspraken te maken over wat er met die rekening(en) moet gebeuren: op één van jullie zetten, verdelen en hoe, … ?
Als jullie hier samen niet uitkomen, kan het zeer nuttig zijn om al in deze fase een bemiddelaar aan te spreken zodat de zaken niet escaleren.

Geen / te weinig eigen inkomen

Als je zelf geen of een beperkt inkomen hebt, en jullie gaan scheiden, neem dan zo spoedig mogelijk contact op met het OCMW in jouw gemeente; zij kunnen je helpen bij het aanvragen van een leefloon en samen met jou op zoek gaan hoe je deze situatie best aan pakt.
Als je niet goed weet hoe je aan al die financiële zaken moet regelen, niet goed weet hoe je met minder geld alle kosten kan betalen, of waar als alleenstaande allemaal recht hebt, of als je iemand zoekt die je wegwijs kan maken in het administratief doolhof, dan kan je met deze vragen gratis terecht bij het CAW: zij helpen je op weg.

Uitkeringen

Door je scheiding verandert jouw gezinssituatie, dus mogelijks verandert er ook één en ander aan je sociale uitkeringen. Geef zo snel mogelijk de verandering van je gezinssamenstelling door aan de bevoegde diensten, zodat de uitkering indien nodig aangepast kan worden.
Misschien kom je vanaf nu wel in aanmerking voor bepaalde uitkeringen of kortingen omdat je alleenstaande bent; oa. op www.rechtenverkenner.be kan je hierover meer uitleg vinden. Je kan hierover ook steeds terecht bij het OCMW van je gemeente, of bij het CAW in jouw regio.
Afspraken over de kinderbijslag (Groeipakket) dienen opgenomen te worden in de ouderschapsovereenkomst .

Alimentatie

Heb je al dan niet recht op alimentatie, een onderhoudsuitkering? Enkel als je wettelijk gehuwd was, heb je mogelijks recht op een onderhoudsuitkering, afhankelijk van je eigen inkomsten. Wettelijk of feitelijk samenwonenden hebben hierop geen recht. In een echte crisissituatie kan een rechter wel een tijdelijke financiële regeling uitspreken, maar die is beperkt in duur.

Belastingaangifte

Ook voor jouw belastingaangifte speelt je gezinssituatie een grote rol: bij wie staan de kinderen ten laste. Op de site van het ministerie van Financiën vind je hierover meer informatie.
Om het onderhoudsgeld in rekening te brengen dient voldaan te worden aan een aantal voorwaarden. Ga hierover tijdig advies vragen, bij een boekhouder, een bemiddelaar of een advocaat.
Als je uit elkaar gaat nog voor jullie de belastingen van vorig jaar betaald of teruggekregen hebben, dan moeten er onderling afspraken gemaakt worden over de verdeling van het bedrag.

Bankzaken

Welke leningen, woonkrediet, verzekeringen, beleggingen hebben jullie samen? Maak hiervan een lijst, en kijk wat jullie met elk ervan gaan doen. Voor je hierover beslissingen neemt, ga je best info vragen bij je bank, verzekeringsmakelaar of boekhouder.
Bv. zo bent u nadat de scheiding door de rechter is uitgesproken niet langer meer begunstigde van het kapitaal wanneer uw partner een levensverzekering had afgesloten.
Op de website van de KBC vind je een checklist die je kan invullen naar gelang jouw persoonlijke financiële situatie.

Pensioen

Vaak duurt het nog jaren vooraleer je op pensioen kan, maar toch is het belangrijk daar op het moment van je scheiding ook al aan te denken: welke afspraken maken jullie rond de uitbetaling van een levensverzekering?, rond pensioensparen?, …
Hierbij is er een onderscheid tussen wettelijke scheiding en feitelijke scheiding.
Wie waar recht op heeft wordt mede bepaald door wie welke bijdragen hiervoor betaald heeft. Mogelijks moet er een compensatie geregeld worden; bv. als één van de ouders enkele jaren thuis bleef voor de opvoeding van de kinderen en in die periode geen pensioenrechten opbouwde.

Wat gebeurt er met het huis?

Wat gaan jullie doen met het huis? Is het een eigendom of een huurhuis? Als het een eigendom is: ga je het verkopen, verhuren, er zelf in blijven? En wat met de lening?
Als het een huurhuis is: neemt iemand van jullie alleen de huur over? Hoe zit het met de waarborg?
Uitgebreide info hierover vind je op de fiche "Van samenwonen naar apart: wat gebeurt er met het huis waarin we wonen?"

En met de inboedel?

De goederen in en om het huis moeten verdeeld worden. Hoe? Dat zal afhangen van welk (huwelijks)contract jullie hadden. De inboedel verdelen is vaak geen makkelijke aangelegenheid, naast het financiële aspect zit aan een aantal zaken ook een emotionele waarde, en die is moeilijk in te schatten voor de ander. Je bereidt dit best goed voor, dit is vrij tijdrovend, maar kan wel helpen om conflicten hierover te voorkomen of te niet te laten escaleren.
Meer info hierover vind je op de fiche "Inboedelverdeling: wie krijgt wat?"

Ga zeker ook eens kijken naar deze fiches:

Meer lezen?

Echtscheiden | Brochures - Notaris.be

Webtips

Uitgebreide antwoorden op deze en andere vragen over geldzaken vind je op onderstaande websites

De eerste stappen | Wikifin

Informatie over scheiden - kinderen en scheiden - scheidingsbemiddeling - scheidingsadvocaten

Fiscaliteit | Neo Bemiddeling