Scheiding : van samenwonen naar apart - wat gebeurt er met het huis waarin we wonen ?

 Het huis: huurhuis of eigendom?

 "Wat gebeurt er met het huis waarin we samen wonen?" ... is na de vraag van "Hoe vertellen we aan onze kinderen dat we gaan scheiden?" één van de meest gestelde vragen bij een scheiding. Het gepaste antwoord vinden op die vraag is niet zo eenvoudig: een huis is ook een thuis, met herinneringen, voor ouders én kinderen.

Belangrijk is je goed te informeren over voor- en nadelen van elke optie. Een bemiddelaar, advocaat of notaris kan je hier bij helpen.

Huurhuis 

Zolang jullie beide adressen nog op het gemeenschappelijke huis staan, zijn jullie beide aansprakelijk  als huurder, dus jullie zijn allebei nog verantwoordelijk voor het betalen van de huur, van verzekeringen, van mogelijke kosten door schade,.. . Jullie doen er goed aan te overleggen hoe jullie dit verder aanpakken: wie blijft erin wonen - wie vertrekt? Wie betaalt welke kosten die nog volgen, en dit tot wanneer de scheiding wettelijk geregeld is? Je bent pas niet meer mede aansprakelijk vanaf het moment dat de scheiding is ingeschreven in het bevolkingsregister.

Best laat je zo snel mogelijk aan je huiseigenaar weten dat jij niet meer op dat adres woont; of dat jij als enige het huurcontract overneemt. Zorg ervoor dat er nog een plaatsbeschrijving opgemaakt wordt, zodat bij eventuele schade het bedrag door jullie beiden gedeeld kan worden. Maak ook afspraken over de eventuele terugbetaling van de huurwaarborg: hoe wordt die verdeeld?

Indien je zelf verhuist, ga dan naar de Bevolkingsdienst van je nieuwe woonplaats je adreswijziging aangeven.

BELANGRIJK: als jullie wettelijk samenwonen (maw. een verklaring hebben afgelegd bij de Burgerlijke Stand) gelden dezelfde regels als bij gehuwden.

Eigendom 

• ​Je stelt / jullie stellen het huis openbaar te koop 
• Eén van jullie koopt het huis over (koopt zich in)
• Het huis blijft in onverdeeldheid: één van beide partners wil heel graag in de woning blijven, maar kan de woning niet overkopen, en/of  jullie willen de woning houden omdat dit de thuis is voor de kinderen. 
• Alternatieve woonvormen, bv. birdnesting: de kinderen blijven permanent in huis wonen de ouders wisselen elkaar af.

Waar moet je rekening mee houden?

• Als je twijfelt over wat je nu precies moet gaan doen: teken dan geen akkoord met je ex-partner zonder dat je er met een derde over gepraat hebt:
  • met je bank en/of je boekhouder om na te gaan hoeveel het kost om zelf verder de lening af te betalen ipv. snel te verkopen; 
  • of met een vastgoedmakelaar om een gratis waardebepaling van het huis te laten doen. 
  • Misschien geeft het jullie meer steun als jullie van een bemiddelaar inschakelen hiervoor, als er geen onenigheid is kan dit in een korte tijdspanne geregeld worden.
  • Als je voelt dat emoties de bovenhand nemen kan het zinvol zijn bij een therapeut langs te gaan die je kan helpen je meer zelfzeker te voelen in de gesprekken over de praktische zaken met je ex-partner.

• Jij en je ex-partner kunnen alvast enkele tijdelijke afspraken maken:
  • Wie blijft er voorlopig in de woning?
  • Hoe worden de kosten hiervoor berekend en betaald?
  • Mag de ander ook nog een sleutel houden en wanneer kan die (zonder afspraak?) binnenkomen?
  • Bij wie verblijven de kinderen en op welk adres komt hun domicilie te staan?
  • De inboedel: onmiddellijk verdelen of pas op het moment dat er een definitieve afspraak is over het huis?

• Als er onenigheid blijft over wie er (voorlopig) in het huis kan blijven wonen kan je samen naar een bemiddelaar of een advocaat gaan; indien dit echt niet lukt kan de familierechter hierover een tijdelijke beslissing nemen.
• Misschien loopt er nog een lening voor de woning. Als je de woning verkoopt, dan moet het nog resterend bedrag terugbetaald worden, soms met een extra kost voor vervroegde terugbetaling. Als één van beiden in de woning blijft, dan moet de lening overgezet worden op die persoon, en dan gaat de bank eerst onderzoeken of die voldoende inkomsten heeft om de lening af te betalen. Hou ook rekening met mogelijke notariële kosten wanneer één van beide zich zou inkopen in de woning. Maw. vooraleer je afspreekt wat jullie met het huis gaan doen, moet je eerst met je bank gaan de mogelijkheden en kosten bespreken. 
• Als één van beiden het huis overneemt dient die een verdeeltaks ("miserietaks") te betalen. Hier vind je meer info.  
  
• Als er een definitieve overeenkomst is over wat er met de gezamenlijke eigendom zal gebeuren, dient dit verplicht door een notaris in een notariële akte te worden gezet.  

• Keuzes maken mbt. de woning zijn niet vanzelfsprekend: zowel financiële als emotionele redenen spelen een belangrijke rol. Het is dan ook belangrijk om hierin geen overhaaste maar weloverwogen beslissingen te nemen. Als jullie beiden even de tijd nemen om stil te staan bij de gevolgen van de scheiding zullen emoties mogelijks minder sterk doorspelen in de praktische afwikkelingen. 
• Je kan er ook voor kiezen om nog geen definitieve beslissing te nemen over het huis, en voorlopig de kinderen centraal te stellen en nog in hun vertrouwde omgeving te laten. Zo kan het bv. zijn dat elke partner één verdiep van het huis als een aparte woning omvormt; of kiezen anderen voor "birdnesting" (vogelnestverblijf), waarbij de kinderen in het huis blijven en de ouders wekelijks verhuizen. Bespreek met je ex-partner de voor- en nadelen hiervan, goede afspraken zijn absoluut noodzakelijk zowel over dagdagelijkse praktische zaken als over financiële zaken. Ga hiervoor ook te rade bij een bemiddelaar die ervaring heeft met birdnesting, want het heeft ook consequenties voor de fiscale aftrekbaarheid van het onderhoudsgeld. Er bestaan nog geen cijfers over hoeveel mensen deze woonvorm na een scheiding kiezen. In de praktijk zien we wel dat dit vooral in overgangssituaties gebeurt, in de eerste jaren na de scheiding. 

        In De Standaard Weekblad van 5 oktober 2019 verscheen een artikel met een positief verhaal over birdnesting. 

En als het niet lukt? 

Heel vaak is het niet zo evident om een nieuwe woning te zoeken na een scheiding: hoge huurprijzen, huiseigenaars die liever verhuren aan een koppel dan aan een alleenstaande met kinderen, … 

Vraag zeker bij CAW of OCMW na of je in aanmerking komt voor een sociale woning, en schrijf je dan ook zo snel mogelijk in bij een sociale huisvestingsmaatschappij, de wachttijden zijn lang … 

Durf je huisvestingsprobleem te bespreken met je vrienden en familie, mogelijks kunnen zij helpen zoeken naar een (tussen)oplossing. Indien je zelf geen oplossing kan vinden, neem dan zeker contact op het het CAW, zij helpen je verder kijken. 

En wat betekent een beslissing rond het huis voor jouw kind? 

​Ook voor je kind kan de beslissing rond de woning zeer ingrijpend zijn; dit kan verwarring, verdriet, boosheid, onzekerheid … en vooral heel veel vragen met zich meebrengen:

• Ga ik mijn vriendjes nog zien?
• Moet ik nu naar een nieuwe school?
• Kan ik kiezen waar ik wil wonen?
• Wat gebeurt er met de poes als wij naar een appartement moeten?
• Ga ik nu 2 slaapkamers hebben, en waar moet mijn knuffel dan slapen?
• Hoe moeilijk het ook is, geef kinderen vooral de tijd om te wennen aan de situatie, en vertel het hen – indien mogelijk – enkele weken voor jullie beslissing over de verhuis. Zo krijgen zij de tijd om na te denken, vragen te stellen en te wennen. Probeer dit eenvoudig en zo concreet mogelijk te brengen zodat zij zich een beeld kunnen vormen.
• Kijk zeker ook eens op de fiche: "Wat heeft mijn kind nodig na de scheiding?"

Webtips: antwoorden op veelgestelde vragen vind je oa. op deze sites: 

Welke organisaties kunnen je verder op weg helpen? 

Ook met vragen ivm huisvesting kan je terecht bij het onthaal van het CAW in je buurt.

Bij de Wetswinkel en De Huurdersbond kan je o.a. terecht met jouw juridische vragen over je huurwoning en het omzetten van een huurcontract voor samenwonenden naar alleenstaande.

Wanneer jullie er samen niet uitkomen wat er met de gezinswoning dient te gebeuren, kunnen jullie hierover in gesprek gaan met een bemiddelaar, die op een constructieve wijze met beide partijen tot de best mogelijke oplossing komt.

Indien één van jullie beide werkt(e) als zelfstandige, en hiervoor een deel van het huis inbracht kan je er goed aan doen om de boekhouder te vragen hoe jullie de verdeling van het huis en de inboedel op de meest voordelige fiscale manier kunnen doen.

"De week om week is direct afgesproken, maar eigenlijk zaten we eerst wel met vragen wie waar zou wonen. We hielden ons huis maar we hebben daar in de buurt eerst een appartement samen gehuurd. De kinderen bleven gewoon in het huis wonen en wij wisselden elkaar af, zodat wij dat week om week verhuisden van het appartement naar het huis. En dus de kinderen nog konden hun eigen kamer houden, omdat wij het gevoel hadden van 'wij gaan uit elkaar, maar zij moeten daar zo weinig mogelijk last van hebben'. Ja, ze hebben daar nog niet zoveel last van want zij zijn eigenlijk altijd op dezelfde plek. Zij verhuizen eigenlijk niet. Dat appartement werd dan verkocht. En dan was het weer moeilijk, van 'ja, wat gaan we er nu weer mee doen?' En dan heb ik gezegd van, 'goed we gaan beslissen', de kinderen zitten nog op school in de buurt van waar we woonden, dus moeten nog naar daar gevoerd worden... En dan ging mijn ex-partner toch iets huren voor hem alleen. We hebben dan ons huis verkocht en ik heb zelf ook iets gehuurd. Het was gewoon nodig dat wij afstand namen. Wij hadden nog te veel dingen samen... dat werd te moeilijk en dan hebben we eigenlijk gezegd van 'ja goed, het is tijd om elk onze eigen weg te gaan'... en kinderen gaan moeten beginnen verhuizen, want het is tijd dat wij echt volledig apart zitten."