Ik ervaar ergernissen in interactie met mijn pluskind, hoe kan ik hiermee omgaan? 

Plusouders en pluskinderen worden elkaar in de schoot geworpen. Het zijn als het ware 'opgedrongen' relaties ,die snel kunnen ontaarden in conflict. Daarbij zijn verschillende onderliggende mechanismes aan het werk die het vormen van deze relatie kunnen bemoeilijken. Hieronder sommen we er enkele op:

• Voor de plusouder is het soms moeilijk om te zien hoe hecht de band is tussen het kind en zijn ouder: er wordt eerst aandacht gespendeerd aan de kinderen, bij conflict wordt al vaker de kant van het kind gekozen, … . Een plusouder kan zich hierdoor gemakkelijk buitengesloten of afgewezen voelen. Dit roept een gevoel van onrecht op dat gemakkelijk ontaard in ruzies (Haverkort, 2018).
• Ook zijn de kinderen zelf meer gericht op hun ouder en minder op de nieuwe relatie. Ze gaan minder energie steken in deze relatie en passen zich minder aan om de relatie goed te houden dan in een kerngezin. Dit kan bij plusouders het gevoel oproepen dat kinderen extra dwarsliggen om de relatie te doen mislukken (Haverkort, 2018).
• Kinderen moeten wennen aan een plusouder en hebben soms het gevoel geen thuis meer te hebben, omdat er steeds 'een vreemde' rondloopt. Het is voor hen ook moeilijk te voelen hoe hun ouder ook loyaal is aan zijn/haar nieuwe partner met wie zij totaal geen verwantschap hebben. Het is voor hen een vreemde die er niet per se had moeten zijn voor hun geluk.
• Moeders/vaders kunnen zich heel erg bedreigd voelen in hun positie van het moeder-zijn/vader-zijn doordat hun kind zich ook aan de plusmoeder/plusvader kan hechten. Deze angst drijft hen er soms toe het de plusmoeder/plusvader moeilijk te maken. Daarbij komt dat dit kind ook steeds loyaal zal zijn aan deze uitwonende ouder die het opbouwen van een goede relatie tussen plusouder en kind niet steunt.
• Ook hebben kinderen soms het gevoel hun moeder/vader in de steek te laten als ze van hun plusmoeder/plusvader houden.

Je ziet: er zijn verschillende mechanismes aan het werk van insluiting en uitsluiting zonder dat dit per se zo bedoeld is. Het gaat over 'erbij horen' of 'er niet bij horen', over trouw zijn aan elkaar en wederzijdse verplichtingen nakomen, of het gevoel hebben dat de andere er niet meer is voor hem of haar. Het gaat dus over de meest basale noden van mensen, van ouders, van plusouders, van kinderen. Deze mechanismes kunnen bij alle partijen zeer pijnlijke emoties veroorzaken waarin men verstrikt kan geraken.

Tips 

• Accepteer dat de band met een pluskind er niet vanaf het begin is en echt tijd nodig heeft. Oefen dus geen druk uit op het kind om contact te maken met de plusouder. Het is eerder een relatie die groeit doorheen verschillende jaren en die inzet vraagt van jou als plusouder, maar ook van de kinderen. Toon belangstelling in het kind en geef waardering daar waar dat klopt voor jou.
• Doe ook geen dingen met je stiefkind die je zelf niet leuk vindt. Het kind voelt namelijk dat je er eigenlijk geen zin in hebt.
• Probeer jezelf noch anderen niet wijs te maken dat je de pluskinderen even graag ziet als je eigen kinderen. Er is nu éénmaal een verschil, laat dit verschil dan ook bestaan. Dit wil niet zeggen dat je de kinderen niet als gelijkwaardig kan behandelen.
• Erken en respecteer als plusouder de band die er is tussen ouder en kind. Een goeie band tussen ouder en kind, die jij als plusouder kan erkennen en laten zijn, is een voorwaarde opdat het kind ook met jou een goeie band zou kunnen ontwikkelen.
  • Dit wil zeggen dat je je niet openlijk negatief uitlaat over één van de ouders of afkeuring laat blijken. Ja, als buitenstaander zie je soms beter de dynamieken die er spelen tussen de ouders en de kinderen. Toch ga je heel voorzichtig moeten zijn als je je daarover uitspreekt en steeds oplettend dat je dit op een respectvolle wijze doet. En soms zijn dynamieken wat ze zijn. Jij zal voor jouw ouders, zussen of boers of kinderen ook wel meer over hebben of net wat meer kunnen verdragen.
  • Dit wil ook zeggen dat je ruimte laat voor de band tussen jouw partner en zijn kind. Dat je aanvaardt dat zijn/haar kind(eren) op de eerste plaats staan en niet jij.
  • Weet dat de moeilijkheden die er zijn geen persoonlijk probleem zijn en ook niet zo mogen benoemd of gevoeld worden. De problemen hebben alles te maken met de complexiteit die eigen is aan de dynamieken van nieuw samengestelde gezinnen: het trekken van loyaliteiten, het samenvoegen van twee verschillende huisculturen, … .
• Denk na op welke manier jij van betekenis kan zijn voor de kinderen. Wat is jouw toegevoegde waarde in het gezin? Misschien kan jij diegene zijn die rust brengt, of zorg jij er eerder voor dat er gelachen kan worden, …
• Soms willen plusouders vooral zorgen voor een goeie sfeer in huis en zorgen voor de kinderen. Vanuit deze verwachting zullen zij vaak veel investeren in het gezin. Hierdoor kan de plusouder vermoeid raken of gefrustreerd, zeker als hij of zij hiervoor niet de verwachte liefde of erkenning krijgt van de kinderen. Ga dus met je partner in gesprek over de zorgtaken die je wel of niet opneemt, zodat hij of zij niet uitgeblust geraakt.
• Soms zijn plusouders ook te enthousiast om hun autoriteit te laten gelden, vaak ter ondersteuning van hun nieuwe partner. Dat wordt vaak niet geapprecieerd door de kinderen. Ga met je partner in gesprek over de mate van autoriteit die je opneemt en wanneer, zodat je niet in de positie van de boeman of boevrouw terecht komt.
• Onderliggend aan boosheid en conflicten liggen vaak volgende vragen en ongerustheden:
  • Ben jij er voor mij?
  • Hoor ik er wel bij?
  • Mag ik me hier veilig en welkom voelen?
  • Mag ik mezelf zijn?
  • Krijg ik de plaats waarop ik denk recht te hebben?

• Spreek jouw gevoelens uit tegenover je ex-partner (zonder de kinderen). Vraag en luister ook naar de gevoelens van de kinderen. Ga vervolgens op zoek naar hoe er recht kan gedaan worden aan jouw behoeften en bezorgdheden en die van de kinderen.
• Wat is de juiste keuze die recht doet aan de verschillende betrokken partijen? Er zijn veel verschillen tussen ouders, plusouders, kinderen en pluskinderen (verschillen in waarden en normen, opvattingen, gewoontes, …) ga er niet zomaar vanuit dat alle verschillen moeten kunnen zijn. Hierdoor maak je jezelf en anderen monddood. Er moet echt opnieuw gezocht worden naar wat kan en wat niet voor alle betrokken partijen in de nieuwe gezinssamenstelling. Beter over deze moeilijke kwesties spreken en een tussenoplossing zoeken dan zwijgen en de frustraties laten opstapelen.
• Voor kinderen is het heel erg moeilijk dat er regels veranderen. Als dit moet om het samenleven mogelijk te maken, erken dan dat dit zeer moeilijk is voor hen en geef hen tijd om fouten te maken en zich aan te passen.
• Onthou dat niet alle regels voor iedereen hetzelfde moeten zijn. Ze zijn afhankelijk van de waarden die de ouder wil meegeven, maar ook heel sterk afhankelijk van het temperament en de nood van het kind. Ook in klassieke kerngezinnen zal men afhankelijk van de nood van een kind, lichtelijk anders opvoeden. 

Principes om tot tussenoplossingen te komen voor jou, de kinderen en/of pluskind(eren) (Haverkort, 2018)

Principe 1: Het recht op gelijke vrijheid

Een voorbeeld:

• Uiterste 1: Moeder zegt 'ik heb het recht om samen te wonen met mijn nieuwe partner, dit is mijn huis en ik beslis.'
• Uiterste 2: Kind zegt 'jij bent mijn mama, jij moet voor mij zorgen, dit is ook mijn thuis en ik wil niet dat hier een vreemde komt wonen.'

De vrijheid van de ene impliceert onvrijheid van de ander. Beiden hebben echter evenveel recht op deze vrijheid. Deze vorm van gelijkheid kan je jammer genoeg niet op de weegschaal leggen. Dit maakt dat er sprake zal moeten zijn van afstemming. En afstemming betekent dat er geluisterd wordt naar de stemmen van de verschillende betrokken partijen.

Principe 2: Het recht op sociale (aandacht) en economische gelijkheid

Een voorbeeld:

Moeder: Mijn meisjes hebben al zoveel veranderingen doorgemaakt, ik wil dat alles blijft zoals voordien: de sfeer in huis, de hoeveelheid tijd die ik spendeer aan mijn kinderen, … .

Vader: Mijn kinderen zijn niet gelukkig zo. Ik wil dat er ook naar hun verhalen wordt geluisterd aan tafel en niet alleen naar die van jouw dochters.

Twee gefundeerde vragen, maar opnieuw zal naar de verschillende stemmen moeten geluisterd worden, om tot een mooie tussenoplossing te komen. 

Bronnen 

Haverkort, K. (2018) Van woede naar redelijkheid. Emoties, dilemma's en erkenning bij scheiden, nieuwe partner en samengesteld gezin. Amsterdam: uitgeverij SWP

Lastige situaties omdenken en in gesprek gaan

Webtip 

stiefouder Archives - Cindy Schepers

Meer hulp nodig? 

​Overweeg het bezoek aan een plusouderconsulent of stiefcoach. Meer info op www.plusouderconsulenten.be en goedgezind.be

Meer lezen?