Hoe vertel ik mijn kind dat we gaan scheiden? 

Je moet je kind vertellen dat je gaat scheiden. Ouders vinden het verschrikkelijk om hun kinderen hiermee verdriet te doen. Het liefst van al willen ze hen deze pijn besparen. Dit is vaak de reden waarom ouders geen of weinig uitleg geven bij deze beslissing of waarom ouders niet durven stilstaan bij het verdriet van hun kinderen. Het is voor kinderen vaak een schok, hun veilige en vanzelfsprekende wereld is plots verdwenen. Maar kinderen zijn in staat om heel wat veranderingen, zoals een echtscheiding, in hun leven te verwerken. Hierin is net de manier waarop je de boodschap vertelt en hoe je hun emoties opvangt belangrijk. Wanneer kinderen geen goeie uitleg krijgen, uiteraard op kindniveau, gaan zij soms zelf een antwoord verzinnen. Dergelijk antwoord is vaak erger dan de realiteit en in dergelijke antwoorden zijn zij vaak schuldig aan jullie scheiding. 

"Had ik me maar beter gedragen. Mama en papa hadden steeds ruzie over mijn gedrag en minder goeie punten op school. Hierdoor zijn ze nu uit elkaar!"

Hieronder vind je tips terug over hoe je de boodschap kan brengen aan je kind en hoe je je kind emotioneel kan ondersteunen.

Wanneer breng je de boodschap?

• Breng de boodschap pas als jullie met zekerheid besloten hebben de relatie te beëindigen. Ideaal doe je dit op een moment dat de eerste hevige emoties even zijn gaan liggen. Als het brengen van de boodschap jou overstuur maakt, kan je er niet zijn voor je kind.
• Ook de leeftijd van kinderen speelt hierin een rol. Bij peuters en kleuters vertel je het best twee tot drie weken voordat één van de ouders het huis verlaat. Oudere kinderen hebben vaak meer tijd nodig, aan hen vertel je het best 1 à 2 maand voordat de ouder vertrekt! 
• Breng deze boodschap nooit op speciale dagen, dan worden vrolijke tradities plots verdrietige aangelegenheden. Zorg er ook voor dat er ruimte en tijd is om bij de boodschap stil te staan. 
• Heb je nood om er vooraf met iemand anders over te spreken, vraag dan uitdrukkelijk te zwijgen naar de kinderen toe. Breng de rest van de omgeving pas op de hoogte, nadat je het de kinderen hebt verteld. Zo vermijd je, dat ze het horen van anderen. 
• Doordat de omgeving op de hoogte gebracht is, kunnen zij wel een vertrouwensfiguur worden voor jouw kind(eren). Dit is zeer belangrijk. Weet dat je kinderen niet met al hun vragen, bezorgdheden of emoties bij jou terecht kunnen. Soms is het voor hen gemakkelijker om er met iemand anders over de praten. Maar kinderen vinden het vaak zeer moeilijk om zelf de eerste stap te zetten. Jij weet als ouder wel bij wie jouw kind zich veilig voelt. Vraag hem/haar om deze rol op te nemen en zelf naar jouw kind toe te stappen. Een heel eenvoudige opener "Hey, hoe gaat het er nog mee?", kan soms voldoende zijn opdat een kind een opening voelt om te spreken over zijn/haar gevoelens.

Wat vertel je aan je kind?

• Geef uitleg over de goeie redenen van jullie scheiding, uiteraard op kindniveau. Vb. Papa en mama maken veel ruzie en geraken er niet meer uit. Mama en papa kunnen niet meer praten met elkaar. Mama is verliefd geworden op iemand anders. Zo weten kinderen dat jullie problemen hadden die jullie niet opgelost kregen en dat niet zij de oorzaak zijn. Spreek best op voorhand af wat je wel of niet gaat zeggen. Je hoeft over de redenen echt niet in detail te gaan, als het maar een uitleg is die kinderen kunnen begrijpen.
• Zorg er tegelijk voor dat het definitieve karakter van de scheiding duidelijk is, want kinderen (vooral lagereschool leeftijd) koesteren vaak de hoop dat het terug goed komt.
• Vertel je kind niet over de fouten van de andere ouder. Pijnlijke informatie over fouten en tekortkomingen van ouder kan een zware last worden voor kinderen. Als de andere ouder slecht is, wat zegt dit over hen, zij delen nl. 50% van hun DNA met de andere ouder. Het kan er ook voor zorgen dat ze het moeilijk krijgen om anderen te vertrouwen later. Kinderen willen dergelijke akelige details echt niet horen. 
• Geef ook uitleg over wat er verder gaat gebeuren. De onzekerheid wat er nu verder met hen gaat gebeuren, is zeer moeilijk te verdragen voor kinderen. Idealiter hebben jullie al wat voorlopige plannen gemaakt: waar gaat de andere ouder wonen, wanneer zullen ze hun ouders zien, hoe zit het met hobby's, … . Kan je deze info nog niet geven, zeg dan dat jullie hier samen aan werken en rekening zullen houden met hun behoeften.
• Zorg er nu vooral voor dat je vertelt dat jullie er altijd gaan zijn voor je kind. Zij hebben net ervaren dat 'graag zien' kan ophouden te bestaan. Dit kan een onveilig en angstaanjagend gevoel geven. Mogelijks reageert je kind hier niet zichtbaar op, maar toch is het belangrijk deze boodschap te herhalen.
• Bespreek met hen wie op de hoogte is van de naderende scheiding en geef hen uitdrukkelijk toestemming om over de scheiding en hun gevoelens daarbij te spreken met één of meerdere van deze mensen.

Hoe vertel je het best?

• Ideaal breng je de boodschap samen. Maar soms is het noodzakelijk dat een ouder het alleen vertelt, zeker wanneer er sprake is van geweld, een ouder vertrekt onverwacht of het risico op conflict is zeer groot, …
• Je hoeft er geen grote babbel van te maken. Aangeraden wordt om zo snel mogelijk tot de kern te komen. Een lange inleiding verhoogt alleen de spanning bij je kind. Best vertel je de boodschap zo rustig mogelijk. Maar je hoeft je emoties niet te verstoppen. Je mag ook troost van je kind accepteren. Tracht wel je emoties weer onder controle te krijgen. 
• De boodschap zal heel wat te weeg brengen bij je kind. Zorg dat je kind alle eigen gevoelens en onzekerheden kan uiten, zolang het zichzelf of anderen geen pijn doet. Als je kind alleen wil zijn of wil spelen, laat het dan toe. Maar best blijven beide ouders de gehele dag aanwezig, zodat ze aanspreekbaar zijn voor de kinderen. 
• Stimuleer je kind om verdere vragen te stellen. Soms kan het helpen om samen met je kind kinderboeken te lezen over scheiding. Hierdoor help je hen om tot vragen te komen en tot gesprek te komen over zorgen waar zij mee zitten. 
• In deze moeilijke periode mag je als ouder gerust proberen voor wat compensatie te zorgen. Je kan dit doen door samen verhaaltjes te lezen, of net wat meer tijd te nemen om samen praten. Soms kunnen ook prettige activiteiten helpend zijn, om om te gaan met de teleurstelling en het verlies.

Welke reacties kan je verwachten en hoe reageren op de eerste emoties?

Hoewel kinderen vaak de spanning echt wel hebben gemerkt in huis, zijn ze toch vaak geschokt en verrast. Maar bij elk kind zal dat op een andere manier tot uiting komen. Sommigen worden stil en trekken zich terug, anderen beginnen te huilen of worden erg boos en uiten verwijten aan jullie adres. Hoe je kind ook reageert, het is belangrijk dat je reageert op een manier die hen toestaat te voelen wat ze voelen. Hoe je dit kan doen, daarover lees je meer in de fiche ''Hoe met kinderen praten over de gevoelens die zij hebben bij de scheiding'.

Wat als één van de ouders plotseling vertrekt?​

Ook dit plotse vertrek van een ouder kunnen kinderen zonder degelijk uitleg toeschrijven aan zichzelf, vb. 'het is omdat ik te veel ruzie maak met mijn zus'. Dus verschaf ook hen een degelijke uitleg. Soms zijn er zeer pijnlijke redenen voor dit plotse vertrek zoals een verslaving of gevangenisstraf. Je hoeft kinderen zeker geen details te geven, maar vertel ook geen leugens. Best vertel je hen kloppende feiten afgestemd op hun leeftijd.

Wat als er bijna nooit openlijk conflict was?​

Voor deze kinderen komt het nieuws echt als een schok. In deze situatie waar er geen zichtbare problemen zijn, kan je kinderen best wel reeds op voorhand inlichten over het feit dat jullie als koppel moeilijkheden ervaren.

Op zoek naar meer tips volgens de leeftijd van jouw kind? 

Op de website van psychogoed vind je tips en advies over hoe je best je kinderen vertelt dat je gaat scheiden. Informatie en advies worden gegeven per leeftijd van jouw kind:

• Kind- Algemeen: hoe vertellen dat je gaat scheiden
• Peuter-kleuter: hoe vertel ik mijn peuter/kleuter dat we gaan scheiden
• Kind 6-8 jaar: hoe vertel ik mijn kind van 6-8 jaar dat we gaan scheiden
• Kind 9-11jaar: hoe vertel ik mijn kind van 9-11 jaar dat we gaan scheiden
• Puber: hoe vertel ik mijn puber dat we gaan scheiden

Leestips

Pedro-Carroll, J. (2017) Kinderen op de eerste plaats.

De brochure 'Kinderen en ouderschap bij echtscheiding': hier gratis te downloaden. Deze brochure bevat suggesties hoe je kind te troosten en te steunen bij het omgaan met alle emoties en veranderingen.